- ALTIN MİRAS VAKFI
- ANKARA BÖLÜMÜ
ÖZBEKİSTAN’DA TURİST HAREKETLİLİĞİ ARTARAK DEVAM EDİYOR- Süleyman MERDANOĞLU *  Tarihi ve kültürel varlıkları, farklı el sanatları ve kendine özgü mutfağıyla bilinen Özbekistan'da, son dönemde coğrafi işaretli ürünleri ( bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünler ) tescillemeye yönelik çalışmalar arttı. Özbek makamları, milli değerleri ve kültürel zenginlikleri yansıtan coğrafi işaretli ürünlerin sayısını artırarak ülkede gastronomi ve kültür turizminin daha da geliştirilmesini ve ulusal markaların tanıtılmasını hedeflerken bu çerçevede Şubat 2023'te Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev tarafından Coğrafi İşaretli Ürünler Yasası imzalanmıştı. Yasanın yürürlüğe girmesinin ardından Adliye Bakanlığı tarafından ilk kez Fergana Vadisi'ndeki Mergilan şehrinde yüz yıllardır Mergilan atlası ve Mergilan doğal, el yapımı %50 ipek, %50 pamuk liflerinden oluşan adrası kumaşları ile Kokand bıçağı, coğrafi işaretli ürünler olarak tescil edildi. 2023'te ayrıca ülkenin Cizzah bölgesinde hazırlanan Zamin tandır eti ile Buhara yöresine ait Gicdüvan kebabı da coğrafi işaretli ürünler olarak kaydedilirken 2024'te ise Kaşkaderya yöresine özgü Guzar tandır eti, Harezm yumurta böreği ile Namangan bölgesindeki Çust ilçesine ait Çust bıçağı ile Çust döppisi (takke) coğrafi işaretli ürün olarak belirlendi. Bu 2025 yılın da Taşkent yakınlarındaki Sokak köyüne özgü sokak samsa (böreği) ve Andican döppisi (takke) tescillenerek coğrafi işaretli ürünler listesine dahil edilirken ayrıca Semerkant yöresine ait, Semerkant ekmeği, 1000 yıllık geçmişe sahip ve dut ağacından yapılan Semerkant kağıdı ile Semerkant nohut çorbası da coğrafi işaretli olarak tescillendi. Ülkede coğrafi işaretli ürün sayısını artırmak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Böylece, son 3 yılda ülkede coğrafi işaretli ürünlerin tesciline yönelik yapılan çalışmalar sonucu bu kapsamda 10'dan fazla ürün belirlendi. Bu ürün listesinin genişletilmesi ve platformunun geliştirilmesi amacıyla Adalet Bakanlığına bağlı Fikri Mülkiyet Merkezi tarafından çeşitli seminer ve konferanslar düzenleniyor. Ayrıca coğrafi işaretli ürünlerin tescili ve tanıtımı amacıyla bu ürünlerin sergilendiği fuarlar tertip ediliyor. Günümüzde ülke genelinde coğrafi işaretli olarak tescil edilebilecek 100'e yakın ürün daha bulunurken bunların tesciline ilişkin süreç ve çalışmalar sürüyor. Coğrafi işaretli olarak tescil edilecekler arasında Buhara halısı, Bahmal elması, Mirzaçöl kavunu, Parkent üzümü, Kokand kirazı, Karakalpak kara uyu (çadır), Harezm kavunu, Harezm pirinci, Altıarık turpu, Çınaz balığı gibi çok sayıda ürün bulunuyor. Özbekistan'ın çok eskiye dayanan tarihi ve kültürel varlıkları, farklı yöreleri temsil eden zengin mutfağı, çeşitli ürünleri ve göz kamaştıran el sanatları örnekleriyle dikkati çektiğini vurgulayarak bunların birçoğunun, coğrafi işaretli ürün olarak tescil edilmeye aday olduğunu belirtiliyor. Coğrafi işaretli ürünler platformunun geliştirilmesi farklı yörelere ait ürünlerin tanıtılmasının yanı sıra Özbekistan'da gastronomi ve kültür turizminin gelişmesi ve turist sayısının artmasına katkı sağlayacak görünüyor. Turist sayısı giderek artıyor Özbekistan Milli İstatistik Komitesi'ne göre, Ocak-Nisan 2025'te toplam 49,4 bin Türk vatandaşı turistik amaçlı Özbekistan'ı ziyaret etti. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre 18 bin kişi veya % 57,4 arttı. Özbekistan'ı ziyaret eden Türk vatandaşlarının seyahat amaçları şöyle: Görev amaçlı – 19.462 kişi, turizm amaçlı – 16.260 kişi, Yakınlarını ziyaret amaçlı – 13.407 kişi, ticaret amaçlı – 154 kişi, okuma amaçlı – 123 kişi, tedavi amaçlı – 20 kişi. Özbeklerin Türkiye'ye yaptığı seyahat sayısı da yaklaşık % 40 arttı. Ocak-Mayıs 2025 döneminde 88,6 bin Özbekistan vatandaşı Türkiye'yi ziyaret etti. Geçen yılın aynı dönemine göre bu rakam 24,7 bin kişi, yani % 38,7 arttı. Seyahatlerin temel amacı seyahatti; 67 bin 36 vatandaş bu amaçla Türkiye'ye geldi. Bunlardan 18 bin 793'ü yakınlarını ziyaret etmek, bin 252'si tedavi olmak, 798'i eğitim almak, 769'u ise iş yapmak için ayrıldı. Diğer taraftan; 2025 yılının Ocak-Mayıs aylarında 4,2 milyon yabancı turist turizm amaçlı Özbekistan'ı ziyaret etti. Bu sayı, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık %50 daha fazla. Geleneksel olarak, seyahat edenlerin büyük çoğunluğu komşu ülkelerden gelirken, en fazla turist Kırgızistan'dan geldi. Kırgızistan, 1,2 milyon kişiyle turist gönderen ülkeler arasında ilk sırada yer alıyor. Ardından Tacikistan (993,7 bin), Kazakistan (889,6 bin), Rusya (334,3 bin), Afganistan (199,2 bin) ve Türkmenistan (142,5 bin) geliyor. Türkiye'den (65,8 bin), Çin'den (51,9 bin), Hindistan'dan (28,5 bin) ve İtalya'dan (17,4 bin) gelen misafirlerin varlığı da dikkat çekiyor. 2025 yılın aynı döneminde, 10.000 Japon vatandaşı turizm amaçlı Özbekistan'ı ziyaret etti. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre Japonya'dan gelen turist sayısı 3,5 bin kişi artarak %53,2 arttı. Tayland'a turistik amaçlı seyahat eden Özbek sayısı 2,3 kat arttı. Yine aynı dönmede, toplam 16,6 bin Özbek vatandaşı turistik amaçlı Tayland'a seyahat etti. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre 9 bin 200 kişi, yani 2,3 kat arttı. Tayland'ı ziyaret eden Özbekistan vatandaşları seyahat amaçlarına göre şu şekilde dağıldı: Seyahat – 14.701 kişi, Yakınlarını ziyaret etmek– 1.761 kişi, görevli – 60 kişi, tedavi – 25 kişi, çalışma amaçlı– 8 kişi. Ocak-Haziran 2025 tarihleri arasında Malezya'ya seyahat eden Özbekistan vatandaşlarının toplam sayısının 4 bin 220'si turizm amaçlı, 478'i yakınlarını ziyaret etmek amacıyla, 185'i iş seyahatinde, 93'ü eğitim amaçlı ve 5 kişi de tedavi amacıyla ülkeye gönderildi. Ocak-Temmuz 2025 döneminde Fransa'dan Özbekistan'a turist akışı %25 arttı. İstatistik Komitesi'nin verilerine göre, bu dönemde 15,2 bin Fransız vatandaşı turizm amaçlı Özbekistan'ı ziyaret etti. Bu sayı, geçen yılın aynı dönemine göre %25,2 daha fazla. Ulusal İstatistik Komitesi'nin raporuna göre, aynı dönemde yaklaşık 9,6 bin Özbek vatandaşı Gürcistan'ı ziyaret etti. Bu sayı, geçen yılın aynı dönemine göre 3,3 bin kişi daha fazla, yüzde 51 artış anlamına geliyor. Seyahat amacına göre dağılım ise şöyle gerçekleşti: Turizm amaçlı seyahat edenlerin sayısı 8.319, yakınlarını ziyaret amaçlı seyahat edenlerin sayısı 1.244, iş amaçlı seyahat edenlerin sayısı 44, eğitim amaçlı seyahat edenlerin sayısı 19, tedavi amaçlı seyahat edenlerin sayısı ise 14 oldu. Turizm hizmetlerinin kalitesini artırmak ve konforlu ulaşıma yönelik artan talebi karşılamak amacıyla Turizm Komitesi bünyesindeki Devlet Üniter İşletmesi “Turizm Hizmet Merkezi”, yerli ve yabancı turistlere yönelik premium otomobillerin sağlanmasını organize etti. Böylece, Özbekistan'da turistlere yönelik birinci sınıf ulaşım hizmetleri başlatıldı Girişimin amacı, uluslararası standartlara uygun modern bir turizm altyapısının geliştirilmesinin yanı sıra, Özbekistan'ın misafirperver ve gelişmiş bir turizm destinasyonu olarak olumlu imajının güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Turizm Komitesi, Özbekistan'ın uluslararası turizm pazarında rekabet gücünü artıracak güvenli, konforlu ve modern bir turizm altyapısı oluşturmak amacıyla sistematik çalışmalarını sürdürüyor. Namangan bölgesi Uçkurgan ilçesindeki Naryn Nehri kıyısında hayata geçirilmesi planlanan büyük ölçekli bir turizm projesi başlattıldı.12 kilometrelik sahil şeridini kapsayan proje, hem aktif hem de aile turizminin her alanının geliştirilmesini öngörüyor. Nehir kenarındaki derivasyon kanallarına özel önem veriliyor, çevresinde rekreasyon alanları da oluşturulacak. 30 hektarlık alanda su parkı, çiçek bahçesi, amfi tiyatro, kapsül salonlar, interaktif eğlence alanları, restoranlar ve peyzajlı bir gezinti yolu bulunacak. Projenin 450'den fazla kişiye istihdam sağlaması bekleniyor. Naryn hidroelektrik santralleri yakınlarındaki bölgenin geliştirilmesine yönelik planlar da sunuldu. Uyçi ilçesinin Buston mahallesinde, yüzme havuzu, spor sahası, rekreasyon alanları ve kamp alanı içeren bir turizm bölgesi oluşturulması planlanıyor. Ayrıca, Uychinsky bölgesinde çok katlı bir yapı kompleksinin inşası için 20 hektarlık bir alanın tahsis edilmesi planlanıyor. Yeni konut kompleksinde ayrıca doğal manzaraya entegre edilmiş turistik altyapı ve yürüyüş yolları da yer alacak. Özbekistan'da Nevai, Semerkant ve Buhara'yı birbirine bağlayan yeni bir turizm halkası başlatıldı. Ülkedeki turistik yerleri çeşitlendirmek ve gezginlerin ülkede kalış sürelerini artırmak amacıyla Nevai, Semerkant ve Buhara bölgelerini birleştiren yeni bir rota geliştirildi. Proje, Turizm Komitesi tarafından ilgili birimlerle birlikte hayata geçirildi. "Zarafşan-Karakum koridoru" olarak adlandırılan rota, Büyük İpek Yolu'nun kültürel ve tarihi mirasının bir parçası haline geldi. Bu rota, üç bölgede bulunan eşsiz tarihi, mimari ve doğal güzellikleri ziyaret etmeyi içeriyor. Günümüzde, turistik rotanın tüm unsurları konukları ağırlamaya hazırdır. Seyahat edenlerin maksimum konforu için, konforlu hareket koşulları ve zengin gezi rotaları sunan özel turistik programlar geliştirilmiştir. Yeni turizm halkasının açılması, iç ve dış turizmin gelişmesi için ek fırsatlar yaratacak, Özbekistan'ın uluslararası turizm haritasındaki konumunu güçlendirecek ve ülkenin yeni kültürel ve doğal güzelliklerini keşfetmek isteyen daha fazla sayıda ziyaretçiyi çekecektir. Ülkenin Ulusal İstatistik Komitesi'ne göre, 2025'in ilk yedi ayında Özbekistan'ı 6,3 milyon yabancı turist ziyaret etti. Geçen yılın aynı dönemine göre turist sayısında yaklaşık 2,1 milyon kişi, yani yüzde 48,9 artış yaşandı. KAYNAKLAR 1-ÖzbekistanTurizm Rehberi –Süleyman Merdanoğlu 2- https://uzbekistan.travel/ru/ 3- https://www.uzdaily.uz 4- https://www.gazeta.uz/ ------------------------------------------------------------ *Süleyman MERDANOĞLU (merdanogluslm@gmail.com) Özbekistan Uluslararası Altın Miras Vakfı Ankara Bölümü Başkanı |
|
50 kez okundu
YorumlarHenüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |